Рубрика: Կենսաբանություն

Անջելմանի համախտանիշը ժառանգական հիվանդություն է, որն ախտահարում է նյարդային համակարգը և առաջացնում ֆիզիկական և մտավոր ծանր հաշմանդամություն: Այս հիվանդությունն ունեցող երեխաները հիմնականում երջանիկ են իրենց զգում և հատուկ հետաքրքրություն ունեն ջրի նկատմամբ: Համախտանիշը անվանվել է բրիտանացի մանկաբույժ Հարրի Անջելմանի անունով, ով առաջինն է նկարագրել այս համախտանիշը:Այս հիվանդությով տառապում են 15000-ից մինչև 20000-ից մեկը: Թեև հիվանդությունը բուժում չունի, սակայն կան հիվանդների կյանքի որակը որոշակիորեն բարելավող խնամքի, օժանդակության և բուժման տարբեր միջոցներ:

Անջելմանի համախտանիշի ախտանիշները

Հաճախ ծնողները նկատում են, որ իրենց երեխաները 6-12ամսականների ընթացքում լավ չի զարգանում: Սակայն հաճախ բուն պատճառի հայտնաբերումը կարող է երկար ժամանակ պահանջել:

Անջելմանի համախտանիշով մարիկ հաճախ՝

• Առանց որևէ պատճառի ժպտում, կամ ծիծաղում են
• ունեն խոսքի ձևավորման խնդիրներ, օրինակ՝ շատ քիչ են խոսում կամ ընդհանրապես լուռ են մտնում
• ունեն ծանր մտավոր անունակություն և զարգացման հապաղում
• ունեն հավասարակշռության, շարժումների կամ տեղաշարժվելու հետ կապված խնդիրներ
• անհանգիստ և գրգռված են (ձեռքերի ծափահարող շարժումներ, գերշարժական դրսևորումներ, ուշադրության երկարատև կենտրոնացման անկարողություն և այլն)
• ունեն քնի խանգարումներ, օրինակ, երեխաները բավարարվում են ավելի կարճատև քնով:
• փոքր գլուխ, որի ետնամասը տափակած է

Այս բոլոր ախտանիշները ավելի ակնառու են դառնում 1տարեկանից սկսած:

Անջելման համախտանիշի առաջացման պատճառները

Անջելմանի համախտանիշը ժառանգական հիվանդություն է, որը զարգանում է մայրական 15րդ քրոմոսոմի գործունեության խանգարման պատճառով: Հիմնական պատճառն այդ քրոմոսոմում գտնվող UBE3A գենի բացակայությունն է կամ արատը, որի արդյունքում գլխուղեղը չի կարողանում նորմալ գործել՝ առաջացնելով ֆիզիկական և մտավոր տարաբնույթ խնդիրներ:

Անջելմանի համախտանիշով երեխաների խնամքը

Անջելմանի համախտանիշով մարդիկ ունեն կյանքի գրեթե նորմալ տևողություն, և նրանց ողջ կյանքի ընթացքում ճիշտ կազմակերպված խնամքը կարող է զգալի կերպով բարելավել հիվանդների կյանքի որակը:

Դրանք են՝

• հատուկ համախտանիշի համար պատրաստված դեղերը
• ֆիզիկական օժանդակության միջոցները
• մարմնի դիրքը, հավասարակշռությունը և շարժումները բարելավող միջոցառումներ, կամ ֆիզիոթերապիա
• հաղորդակցման ունակությունները բարելավող միջոցառումներ
• որոշ շեղումների, օրինակ՝ գերակտիվության մեղմացմանն ուղղված վարքագծային բուժում:

Հոգեկան խանգարումներն հայտնի են հին ժամանակներից, հնում մարդիկ պնդում էին, որ ձայներ են լսում, տարօրինակ տեսիլքներ են տեսնում և այլն: Սակայն բժշկությունը այն ժամանակ հնարավորություն չի ունեցել պարզելու, թե ինչ է դա նշանակում: Առողջ մարդը տարբերվում է հոգեկան հիվանդություններ ունեցող մարդկանցից նրանով՝ , որ նրանք կարողանում են արտահայտել իրենց զգացմունքները, իրենց անվտանգ են զգում մարդկանց միջավայրում և այլն: Տվյալ պահին աշխարհում հոգեկան խանգարումներով տառապում է շուրջ 500միլիոն մարդ:

Կներկայացնեմ հոգեկան խանգարումնեից ՝ շիզոֆրենիա հիվանդությունը:

Շիզոֆրենիա Շիզոֆրենիան ուղեղի աշխատանքի խրոնիկական հիվանդություն է, որով տառապում է շուրջ 20միլիոն մարդ: Հիմնականում հիվանդությունը ի հայտ է գալիս 13տարեկանից: Շիզեֆրենիա հիվանդությունը բացահայտել է Էյգեն Բլեյերը 1908թվականին, նա էլ բացահայտել է շիզոֆրենիայի 4ախտանիշները, երենք են՝

• Աֆֆեկտ — հոգեկան վիչակը, որի ժամանակ մարդը կատարում է կտրուկ շարժումներ ու շատ ագրեսիվ է լինում:
• Աուտիզմ — մարդը չի կարողանում հանգիստ շփվել մարդկանց հետ:
• Ասոցիացիա — մարդը չի կարողանում տարբերել մարդկանց, հարազատներին:
• Երկիմաստություն — մարդը նույն իրավիճակում տարբեր ձևով է արձագանքում:

Հիվանդին փոքր տարիքից կարելի է տարբերել որոշ ախտանիշներով: Երեխան չափից շատ հանգիստ է ու վախենում է անցանոթ վայրերից, իրերից: Հետո հիվանդը սկսում է ստեղծել իր մտքում իրեն դուրեկան կյանքը, այսինքն առաջ են գալիս հալյուցինացիաները: Որից հետո երեխան ամբողջովին կտրվում է աշխարհից ու սկսում է խոսել անիմաստ թեմաներից ոթ տարորինակ բաներ անել:

• Ի՞նչ է կորոնավիրուսը, ի՞նչ նմանատիպ վիրուսներ կան, ինչո՞ւ են առաջացնում համաճարակներ

Կորոնավիրուսը շնչառական վիրուս է, որը նման է գրիպի: Նրան անվանել են այդպես նրա տեսքի համար՝ նման է թագի:

• Որո՞նք են ախտանիշները, կանխարգելման միջոցները

Կորոնավիրուսի ախտանշաններից են՝ կրծքավանդակի հատվածում ծանրության զգացողությունը, շնչառական անբավարարությունը կամ դժվարությունները, հազը, տենդը և ջերմությունը: Որոշ դեպքերում այն կարող է հանգեցնել թոքաբորբի, որոշ օրգանների անբավարար գործունեության, և, որոշ դեպքերում, մահվան:

Կանխարգելման միջոցներից են՝

• Խուսափել շնչառական հիվանդություններ ունեցող մարդկանց հետ սերտ շփումից: Եթե դա անհնար է լինում՝ օգտագործել դիմակներ
• Հաճախ լվանալ ձեռքերը, հնարավորություն չունենալու դեպքում օգտագործել ալկոհոլային հիմքով ախտահանիչով: Տուն մտնելուց անմիջապես լվանալ ձեռքերը, ինչպես նաև ամեն կերակուր ընդունելուց առաջ:
• Հազալիս կամ փռշտալիս փակել բերանը, քիթը անձեռոցիկով, ոչ թե ձեռքերով: Որից հետո, անձեռոցիկը նետել աղբաման
• Գրիպի ախտանիշներ ունենալիս չզբաղվել ինքնաբուժությամբ, այլ դիմել բժիշկի՝ հնարավոր կորոնավիրուսը կանխարգելելու նպատակով:

Մեր մարմնի գրեթե բոլոր բջիջները իրենց միջուկում ունեն ԴՆԹ: ՌՆԹ-ն շատ կարևոր դեր է խաղում սպիտակուցների սինթեզում: Սպիտակուցների սինթեզի մեջ կա երկու քայլ, տարադարձում և թարգմանում:

Տարադարձում

ՌՆԹ պոլիմերազը ՌՆԹ- ի հիմքերը միացնում է ԴՆԹ-ին, որոնք կազմում են մեկ տող մՌՆԱ: ՄՌՆԱ- ն բաղկացած է ԴՆԹ-ի հաղորդագրությունից: ՄՌՆԱ- ն կորիզից անցնում է ցիտոպլազմ և միանում է ռիբոսոմի: Ռիբոսոմը պատրաստված է ռՌՆԱ- ից (ռիբոսոմի ԴնԹ):

Թարգմանում

Ցիտոպլազմում կա տՌՆԱ: Ամինաթթուները սպիտակուցների համար շինանյութերն են: ՏՌՆԱ- ն այդ ամինաթթուները միասին բերում է սպիտակուց պատրաստելու համար: ՄՌՆԱ- ն ասում է, թե որ տՌՆԱ- ներն են մտնում և որոնք են ամինաթթուները փոխանցում: Երբ տՌՆԱ- ն գտնում է իր հիմքը, այն իր վրայի ամինաթթուները փոխանցում է այդ հիմքին: ՏՌՆԱ-ն ի վերջո հեռանում է, բայց այն թողնում է իր ամինաթթուն: ՄՌՆԱ- ի վերջում կա դադարի կետ, որին հասնելով, սպիտակուցի կառուցումն ավարտվում է:

1.Օրգանական և անօրգանական նյութեր, մակրոտարրեր, միկրոտարրեր, ուլտրամիկրոտարրեր։

Մաքուր ջուրը, օդը, հանքանյութերը և մետաղները անօրգանական նյութի մի քանի օրինակ են: Օրգանական նյութերը ներառում են փայտ, թուղթ, տեքստիլ և կենդանիների մասեր: Օրգանական նյութերը ցանկացած տեսակի նյութեր են, որոնք հայտնաբերված են բնության մեջ կամ պատրաստված են բնության մեջ հայտնաբերված իրերից: Անօրգանական միացությունները ստեղծվում են բնական գործընթացների կամ մարդու միջամտության միջոցով:

2.Ջրի ֆունկցիանները և հատկությունները:

Ջուրը անհամ, առանց հոտ հեղուկ է շրջակա միջավայրի ջերմաստիճանում: 3 տարբեր ձևեր կան` պինդ (սառույց), հեղուկ (ջուր) և գազ (գոլորշի):

3.Սպիտակուցնռր, ածխաջրեր , դրանց կառուցվածքը և ֆունկցիան:

Ածխաջրերը օգտագործվում են էներգիայի համար: Մարմնի մեջ ածխաջրերի գործառույթներն են `էներգիա ապահովել, էներգիա պահելը, մակրոմեկուլներ կառուցելը: Սպիտակուցը կարող է օգտագործվել նաև էներգիայի համար: Դրանք օգնում են նյութափոխանակությանը Սպիտակուցների շինանյութերը ամինաթթուներ են:

4.Նուկլեինաթթուներ՝Դնթ և Ռնթ, դրանց կառուցվածքը և տարբերությունները։

ԴՆԹ-ն երկկողմանի մոլեկուլ է, մինչդեռ RNA- ն միակողմանի մոլեկուլ է: Դնթ.-ն այն մոլեկուլն է որից պատրաստված են մեր գեները: ՌՆԹ-ի հիմնական գործը ամինաթթուների մասին տեղեկության տեղափոխումն է:

1․ Ինչ քիմիական տարեր կան բջջում  դրանցից որոնց քանակությունն է առավել մեծ։

Կենդանի օրգանիզմում հայտնաբերվել է երկրի քիմիակն տարերի մեծ մասը։Հատկապես մեծ է  թթվածնի, ածխածնի,ազոտի,ազոտի և ջրածնի քանակությունը։

2․Ջուրն ինչ դեր է կատարում բջջում ինչով է այն պայմանավորված։

Բջջի կազմում ամենամեծաքանակ ու ամենատարածված անօրգանական  նյութը դա ջուրն է։ Դրա պարունակությունը  օրգանիզմում  տատանվում է լայն սահմանում 10%ից ընդուպ մինչև 90%-ը։ Միջին հաշվով  այն կազմում է բջջի զանգվածի75%։Ջրի դերը շատ կարևոր է։Ջուրը որոշում է բջջի ինչպես ֆիզիկական այնպեսել շատ դեպքում քիմիակն հատկությունները։Ջրի  մի ծայրը կարծես լիցքավորված է դրական մյուս ծայրը բացասական։Այդպիսի համակարգերը  կոչվում են  երկբևեռներ։

1․ Ինչ քիմիական տարեր կան բջջում  դրանցից որոնց քանակությունն է առավել մեծ։

Կենդանի օրգանիզմում հայտնաբերվել է երկրի քիմիակն տարերի մեծ մասը։Հատկապես մեծ է  թթվածնի, ածխածնի,ազոտի,ազոտի և ջրածնի քանակությունը։

2․Ջուրն ինչ դեր է կատարում բջջում ինչով է այն պայմանավորված։

Բջջի կազմում ամենամեծաքանակ ու ամենատարածված անօրգանական  նյութը դա ջուրն է։ Դրա պարունակությունը  օրգանիզմում  տատանվում է լայն սահմանում 10%ից ընդուպ մինչև 90%-ը։ Միջին հաշվով  այն կազմում է բջջի զանգվածի75%։Ջրի դերը շատ կարևոր է։Ջուրը որոշում է բջջի ինչպես ֆիզիկական այնպեսել շատ դեպքում քիմիակն հատկությունները։Ջրի  մի ծայրը կարծես լիցքավորված է դրական մյուս ծայրը բացասական։Այդպիսի համակարգերը  կոչվում են  երկբևեռներ։

3․Ինչ անօրգանական  աղեր կան բջջում  ինչով  է այն պայմանավորված։

Բջջի անօրգանական նյութերից են  զանազան աղերը որոնք գտնվում են  կամ լուծված ձևով  կամ պինդ  անլուծելի վիճակում։Լուծվեղ  աղերի բացատրության մեջ կատիոններից են K-ի  Na-ի Ca-ի Mg-ի իոնները,որոնք  ապահովում են բջիջների օրինակ գրգռականությունը, իսկ շատերի համար նաև էներգիսյի ձևափոխությունը կամ կծկողականությունը։

4․Բջջու ինչ դեր են կատարում անլուծելի աղերը։

Բջջում  պարունակող  անլուծելի աղերից  են  Ca-ի ֆոսֆատը և Ca-ի կարբոնատը։ Դրանք ապահովում են համապատասխանաբար ոսկրային հյուսվածքի և  փափկամարմինների խեցու դիմացկությունը և ամրությունը։